اما چهره یی که آخوندهای خمینی صفت از او تصویر می کنند، نعوذ بالله یک آخوند بزرگتری است مثل خودشان. اما او چه انقلابی بزرگی باید باشد که دنیای كهن را با امپراطوریها و ابرقدرتهایش - از قیصر گرفته تا كسری- در هم بریزد؟ حتماً که جای درستی انگشت گذاشته و انرژی شگفتی از بشریت آزاد کرده است.
بزرگترین فریب و دجالیت و خیانت ایدئولوژیکی خمینی و دودمان فکری او در این است که چهره حبیب خدا را هم مسخ می کنند و نمی گذارند که پیروانش به او وصل شوند.
او هرچه بود یکرنگی و صمیمیت و صفا و پاکیزگی بود والا که یک چنین جاذبه یی نداشت. این «امی» و درس نخوانده، جهان را مبهوت و پیامش را پایدار کرد: «و ترکنا علیه فی الآخرین» راهش را آینده دار نمود و چون کلمه ختم کننده بود، سرآمد عشق و متعالی ترین مفهومش بود.
با چنان عشقی است که می توان امروز هم بنیاد ارتجاع را زد. بت شکنی کرد و ریشه اش را زد. هرکس که او را شناخت، یا پرتوی از او را دریافت یا ذره یی از پیام او را گرفت، طبعاً که مدهوش شد و چرا که نشود؟
و وای بر سنگین دلان یعنی خمینی گرایان که نام او را می آورند اما کام خود را می جویند. کلمه خاتم، کلمه عشق و رحمت است. این، آن چیزی است که ارتجاع. بویی از آن نبرده، در ارتجاع هرچه هست، قساوت است و «سنگدلی».
محمد رسول الله(ص) در روزهای میانی ماه ربیع الاول از عام الفیل زاده شد (53سال پیش از هجرت). در شرایطی که پیش از ولادت، یتیم گشته و پدرش عبدالله بن عبد المطلب از خاندان بنی هاشم را از دست داده بود.
چه کسی گمان می داشت که این «در یتیم» همان تغییر دهنده موعود تاریخ است و پای به دنیا ننهاده، مگر برای زندگی بخشیدن به فرزند انسان. آنها که از عرب و غیر عرب، غرقه در پلیدیهای دوران برده داری، به پلشتی طغیان و تجاوز آلوده اند.
بدان هنگام، مکه ی همیشه تشنه، شهری خسته با مردمانی بیم زده، تنها چند هفته بود که از محاصره هولناک لشکر فیل سوار «ابرهه» در آمده بود. البته، تهاجم و محاصره دشمن با حمایت معجزه خداوندی خنثی شد، لیکن با همه شادی مردم، هر صاحب خردی می دانست که مکه و مکیان به غایت آسیب پذیرند و اگر پای معجزه خداوند و مرغکان «ابابیل» آسمان نبود، از مکه و کعبه چیزی برجای نمانده بود. وانگهی، اگر امروز خداوند رحمت آورد و این شهر را با «کعبه» یادگار ابراهیم و هاجر و اسماعیل، با معجزه یی حفظ فرمود، اما قدر مسلم آن بود که این رحمت به خاطر مکیان غرقه در تباهیها نبود. چراکه کعبه، بارها در سیلها و حوادث خراب شده اما حتی یک پرنده ابابیل نیامده بود. و مگر نه این که اقوام همسایه، مانند: «عاد»، «ثمود» و... چنان به مکافات شرک و پلیدی نابود شدند که هنوز هم اعقابشان «بائده» (هلاک شده) خوانده می شوند. آری، هنوز بسیار زود بود تا مکیان فهم کنند که حفظ و صیانت مکه و کعبه، رهین یتیمی است که به ولادتش بیش از چهل روز نمانده است.
افزون بر فضای مکیان، خاندان «محمد» دردهای خاص خود را می کشید. پدر جوان و 24ساله نوزاد، در اثنای سفر در شهر «یثرب»، جوان مرگ شده بود. مادرش «آمنه» شیری نداشت و لذا عبدالمطلب، پدربزرگ و سرپرست کودک، نوزاد را از هراس بیماریهای شایع مکه، به «حلیمه» که زنی از قبیله «بنی سعد» و بادیه نشین بود، سپرد. «حلیمه» او را تا 5سالگی نگهداری کرد و سپس به مادرش «آمنه» تحویل داد. «محمد» گویی نباید فرصتی در آرامش می داشت، چرا که هنوز یک سالی را در دامن «آمنه» سپری نکرده که دو باره یتیم شد و مادرش آمنه را نیز از دست داد.
عبد المطلب، «محمد» را بسیار گرامی می داشت، بیشتر از پسران خود. لیکن او هم در 8سالگی «محمد» درگذشت و سرپرستی کودک یتیم به عمویش ابوطالب محول شد، که طبق وصیتهای عبد المطلب در این امر بسیار کوشا و مهربان بود و همسرش «فاطمه بنت اسد» نیز برای «محمد» چنین بود. ابوطالب و فاطمه، پدر و مادر حضرت علی(ع) بودند. ابوطالب بعداً هم در دوران آشکارشدن دین «اسلام» تا آخر عمر، پشتیبانی مؤثر و بی بدیل برای آن حضرت بود.
شگفتا که در ورای همه رنجها و فشارهای پیاپی، مشیت خداوند بر این بود که سختیهای فرود آمده بر «محمد(ص) » از او شخصیتی نیرومند، آبدیده و شکیبا بسازد تا برخوردار از وحی خداوند، رسالتی را عهده دار شود که چهره یی نوین به تاریخ بخشیده و از همان اقوام و سر زمینهای جاهلیت، سیمای زیبای انسان را بی پرده بر همگان نمایان کند. چنین بود که «ستاره یی بدرخشید و ماه مجلس شد».
فقط 14-15سال داشت که پایش به جنگ «فجّار» کشیده شد یعنی «جنگ تجاوز کاران». در این جنگ، محمد(ص) روزگار غرقه در سیاهی و تاریکی عرب جاهلیت را به چشمان خود مشاهده کرد که چگونه بی گناهان ناگزیر به جنگیدن به نفع جانیان می شوند، چرا که اگر جانیان قبیله هم پیمان را پاس ندارند، فردا خود در برابر تعدی و غارت تنها می مانند. چنین سابقه تلخی در میان بود که محمد(ص) هنگامی که تنها بیست سال داشت، به هدف حمایت از ستم دیدگان، پیمانی با برخی جوانمردان مکه بست. نام این پیمان «حلف الفضول» بود. محمد(ص) این پیمان را چنان بزرگ می داشت که در اوج شوکت اسلام، می فرمود: «اگر همین امروز با چنان پیمانی مواجه شوم، آن را بر تمامی «نعمتهای سرخ و زرد» دنیا ترجیح خواهم داد».
چنین بود که محمد (ص) از همان نو جوانی با جور و فسادی که در مکه می گذشت، فاصله گرفت. و باآن که امّی بوده و به مدرسه یی پای ننهاده بود، هرگز مغلوب محیط مکه و بت پرستی نشد و از جوانان مکه و آلودگیهایشان، مطلقاً دور بود. او به عکس، اغلب به خلوت کوه روانه می شد، کاری که کم کم به رسم ثابتی تبدیل شد و هر ساله چند ماه را، به خصوص ماه رمضان، به دور از مکه و د ر غار «حرا» به عبادت خداوند سر می کرد.
چنین بود که او در عنفوان جوانی به درستکاری و امانت، شهره زمانه شد و مردم او را «محمد امین» می خواندند. آوازه یی که در مکه سوداگران، برای جوانی کم سن و سال و فقیر، بسی شگفت انگیز است چرا که مکه جاهلیت، سر آمد زشتیهای سوداگری، برده داری و تجارت فحشاء در سراسر شبه جزیره بود.
نام نیک محمد(ص) در 25-20سالگی، چنان طنینی داشت که وقتی ابوطالب، کار کردن دردستگاه بازرگانی خدیجه را به وی توصیه می کند، پیش از تصمیم و پاسخ محمد(ص)، خدیجه ثروتمند و سوداگر که از این گفتگوی خصوصی خبردار شده بود، بی درنگ پیکی را نزد او می فرستد و پیغام می دهد که: خدیجه، شیفته راستگویی و امانت داری محمد است و اگر او بپذیرد، به او کار مزدی دو برابر معمول می پردازد.
یتیم امین، پیشنهاد را پذیرفت و آماده سفر تجاری به مقصد شام شد و به پشنهاد خدیجه، بنده یی به نام «میسرة » را برای خدمت و فرمانبرداری همراه برداشت و با سودی سرشار، از این کار و سفر برگشت. میسره نکات مهم و معجزه آسایی از شگفتیهای محمد(ص) را برای بانوی بازرگان باز گفت. خدیجه چنان شیفته این فضیلتها شد که اندکی بعد شخصاً و با صراحت به محمد(ص) اظهار داشت: «با شرافت، عزت و امانتی که در تو هست، احترم مرا بر انگیخته ای و مایلم به ازدواج با من راضی باشی». این چنین، محمد(ص) در 25سالگی با خدیجه، زنی 40ساله و دارای چندین فرزند، ازدواج می کند، ازدواج با زنی که گوهری پاک داشت و عاشق فضیلت و امانت مردی فقیر شده بود. پس از ازدواج، محمد(ص) عملاًً صاحب اختیار اموال خدیجه شد و نیازمندان را چنان می نواخت که بخششهای او نقل محافل شده بود، اما دیگر در سفرهای سوداگری مشاهده نمی شد، چرا که سودای بس بزرگی مشغولش می داشت.
در سال 35عام الفیل، 5سال پیش ازآغاز اسلام، نزاع مکیان بر سرنصب «حجر الاسود»، رکن طواف کعبه، در گرفت که می رفت به جنگ و خونریزی بینجامد. شاخه های قریش، هرکدام برای این افتخار، دستها را به قبضه های شمشیر می فشردند. اما وقتی محمد(ص) وارد شد، غریو شادی برخاست که داوری به «محمد امین(ص) » سپرده می شود. موضوع را با «امین» در میان گذاشتند، او لختی اندیشید و سپس چنین رأی داد: جامه یی بیاورید تا همگی شریک باشید. دستور داد تا «حجر الاسود» را میان جامه نهادند و گفت نماینده یی از هر قبیله اطراف جامه را بگیرند تا «حجر الاسود» را همگان به محل نصبش برده باشند. آن گاه خود به صفت نمایندگی از آنان، سنگ مقدس را در جای معین نصب کرد و فتنه یی را خاموش کرد که می رفت خون به پا کند.
مكه و دشمنی با رسالت محمد
5سال پس از رخداد بالا، محمد (ص) به پیامبری مبعوث شد. رکن اصلی نبوت او دعوت به «توحید» و نفی بتها بود. خدیجه، اولین کسی بود که خبر شد و با شجاعت و قاطعیت به «دین اسلام» گروید. سپس نوبت به علی(ع) و بعداً به دیگر نزدیکان محمد(ص) رسید اما هنوز هنگام دعوت عام و علنی نرسیده بود. سه سال گذشت تا که محمد(ص) مأموریت یافت دعوت اسلام را علنی کند و از خویشاوندانش آٌغاز نماید. اما پاسخی که گرفت، آزارهای مکیان بر ضد محمد(ص) و پیروانش بود. سران مکه ضمن اعتراف به این که: «هرگز از تو دروغی نشنیده ایم»، هشدارهایش در عاقبت بت پرستی را نپذیرفتند چرا که می دانستند انکار و نفی بتها توسط محمد(ص)، بازار مکیان را نابود خواهد کرد. مگر نه که بیشترین زائران کعبه و خریداران آن بازار، قبایلی بودند که بتهایشان در کعبه و پیرامون آن قرار داشت و هر ساله به عبادت بتهایشان به این شهر می آمدند.
اصول و احکام تازه یی که محمد(ص) می آورد، هرکدام ریشه تبهکاریهای نظام جاهلیت را آماج می گرفت: بتهای دست ساخت را نپرستید. نماز را به درگاه خداوند یکتا بر پا دارید. قبله نماز به جای کعبه، بیت المقدس است. قتل، هتک ناموس، تجارت فحشا، زنده به گور کردن دختران، تهمت و هتک آبرو زشت و گناه شمرده می شوند. برخلاف دشمنی سران قریش، اندک اندک، نمونه هایی از گرویدن مردمان مکی و بیگانه پدیدار شد و خطرناکتر، گروهی ازبردگان مکه از زن تا مرد بودند که به دعوت محمد(ص) آری گفتند. هر کدام اینها و بسی نمونه ها که باید به خاطر اختصار در گذریم، مجموعاً نظام کهنه مکه را بیشتر تهدید می کرد. محمد(ص) توانسته بود حتی از بنی امیه، ثروتمندترین اهالی مکه، برای دین جدید عضوگیری کند. این خطر بزرگی بود که محمد(ص) در همان اوایل به درون خانه شخصی ابوسفیان، رئیس ثروتمندان بنی امیه، نفوذ کرده و دخترش «ام حبیبه» را با همسر، عضو گیری کرده بود. یا عثمان بن عفان را که جوان ثروتمندی از بنی امیه بود اما اسلام آورد و با دختر پیامبر(ص)، رقیه، ازدواج کرد. اما چاره چیست؟ این پرسش روز قریش بود، چرا که نمی توانستند با محمد(ص) بجنگند یا او را بکشند، پس چه راهی را باید بروند؟
قبیله بنی هاشم، به موجب سنت قبایلی، از جان عضو قبیله خود محمد(ص) حمایت می کرد و تهدید و تطمیع سران قریش تأثیری بر آنان نگذاشت. با این سپر قبایلی، مکیان نمی توانستند با شخص او طرف شوند.
شهادت در زیر شکنجه
سران قریش نتیجه گرفتند که باید نو مسلمانان بی پناه را به شدت زیر فشار ببرند تا مگر محمد(ص) به معامله یی تن بدهد. نو مسلمانان هر قبیله، به دست سران همان قبیله به درفش و شلاق کشیده شدند، به خصوص بردگان که هیچ حمایتی نداشتند و با شدت بیشتری به شکنجه گرفتار آمدند. بردگان آزاده یی که در این شرایط تیره از عقیده خویش دفاع کردند، نامشان به حق، درخشنده و جاودان است. «سمیه» و «یاسر»، اولین زن و مرد شهید در اسلام، زیر شکنجه کشته شدند. نامهای گیرای بسیاری را می توان شمرد، به خصوص نام پر ابهت شیر زنان برده که سرفرازانه تا پای جان مقاومت کردند. اما نتیجه برای مشرکین نا چیز بود و به عکس، گسترش اسلام هر روزه بر سرشان کوفته می شد.
هجرت به حبشه و تبعید از مکه
در پی اوج گرفتن آزارهای قریش بر ضد گروندگان اسلام، محمد(ص) فرمود تا هرکه قادر است، به حبشه، کشوری در آن سوی دریای احمر، (در قاره آفریقا) مهاجرت کند. این هنگام 5سال از بعثت و دو سال از علنی شدن اسلام می گذشت. حدود یک صد نفر زن و مرد با تعدادی کودک، وطن و قبیله را به چیزی نگرفته و با تحمل خطرها و سختیهای راه و سفر دریا، به غربتی روی آور شدند که ملت و مذهبی دیگر داشت. هجرت عقیدتی، فرار نیست بلکه انتخاب مبارزه به قیمت دوری و کندن از علاقه ها و جاذبه های زندگی به منظور دفاع از رسالت عقیدتی و گشودن جبهه یی تازه بر ضد دشمن است.
به رغم تحمیل شکنجه و هجرت، آوازه محمد(ص) بالا می گرفت و رونق اسلام بیشتر می شد. محمد(ص) صدای خویش را به خصوص در ماههای حرام و موسم حج به گوش هرکسی می رسانید. این بود که سران مستأصل قریش، عهدنامه یی میان خود به امضا رسانیدند که محمد و پیروان و حامیانش از بنی هاشم را به سختی تحریم کنند. ابوطالب از مفاد این پیمان، تهدید قتل پیامبر(ص) را احساس کرد و اقامت در مکه را خطرناک دید و ا ز عموم بنی هاشم خواست که جهت حفظ و یاری محمد(ص) از مکه به دره یی به نام «شعب ابی طالب» بروند و برای حفظ پیامبر(ص) بر راهها دیدبانی بگذارند. در مقابل، مکیان، محاصره را شدیدتر کرده و گماشتگانی گذاشتند تا تبعیدیان با هیچ قبیله یی تماس نگیرند و نتوانند هیچ کالایی خریداری و تهیه کنند. رنج و سختی این محاصره قابل توصیف نیست و باید از آن در گذریم. همین قدر اشاره کنیم که پیامبر(ص) و خدیجه(ع) و ابوطالب هرچه داشتند در مدت این محاصره خرج کرده و فقیر شدند تا شاید به میزان یک خرما در شبانه روز به نفرات برسد1.
درنهایت، این پایداری پرشکوه مؤمنان و بنی هاشم بود که مکیان را بر سر ادامه محاصره دچار دو دستگی کرد تا با مددهای خداوندی، محاصره درهم فروریخت و تبعیدیان با سرفرازی به مکه برگشتند. غمی که دربرابر این پیروزی پدید آمد، فقدان یاران بود و تنها یک سال پس از این پیروزی، حامی ومدافع پی گیر پیامبر(ص) یعنی ابوطالب وفات کرد و سه روز پس از او نیز اولین یار و گرونده اسلام و محمد(ص)، یعنی خدیجه، بدرود حیات گفت. اینک و با مرگ ابوطالب، سپر قبایلی پیامبر(ص) کارایی سابق را از دست داد. لذا، پیامبر(ص) و گروندگانش در جستجوی پایگاه امنی به خصوص برای حفاظت از آن حضرت برآمدند لیکن نتیجه قابل قبولی به دست نیاوردند.
ماهیت یگانه هجرت و جهاد
در این سال پیامبر(ص) با گروه کوچکی از حاجیان قبیله «خزرج» از شهر «یثرب» (مدینه) آشنا شد. یثربیان به کلمات محمد(ص) و آیات قرآن با اشتیاق گوش می دادند و سپس چنین پاسخ گفتند: «ما مردمانی گرفتار شدیدترین دشمنی و عداوت در میان خود هستیم. باشد که خداوند با پیامهای تو ما را به همبستگی نایل فرماید».
آنان به یک صد سال جنگ در «یثرب» اشاره داشتند که میان دو قبیله اصلی شهر، یعنی «خزرج» و «اوس» همچنان شعله ور بود. حال آیا شدنی بود که قبایل آغشته به خون، رهایی خود را در پرتو پیام «توحید» و «برادری» تجربه کنند؟ در جواب، موسم حج بعدی، شاهد هیأتی 12نفره از یثرب بود که به مکه آمدند تا رسما با پیامبر اسلام، محمد(ص) «بیعت» کنند. دیدار با پیامبر(ص) در محل «عقبه» و مخفیانه بود. در بند اصلی «پیمان عقبه»، نو مسلمانان یثرب تعهد کردند که از پیامبر(ص) چنان غیورانه حمایت کنند که از ناموس خود می کنند. برای همین، نام این پیمان را «بیعة النساء» خواندند. بندهای دیگر پیمان «اجتناب از شرک، و از فرزندکشی (دخترکشی)، از زناکاری، از دزدی و از افترابستن به زنان» بود. هیأت، اولین نماینده رسمی پیامبر(ص) را به همراه برد تا سال بعد که نماینده پیامبر در رأس هیأتی بزرگ و 75نفره به دیدار آمد. نمایندگان در «عقبه دوم» گفتند: «ما فرزندان جنگ و تربیت یافتگان جبهه نبردیم و این خصلت را از نیاکان به وراثت داریم». این تعهد صریحی بود که از پیامبر(ص) دربرابر دشمنانش مسلحانه دفاع خواهند کرد. پیامبر(ص) لبخند زد و گفت: «خون در مقابل خون. من از شمایم و شما از من هستید، پس با هر که به جنگ باشید، من هم به جنگ خواهم برخاست و با هر کسی در صلح باشید، صلح خواهم داشت». آن گاه بزرگانشان بر خاسته و دست بیعت دادند و سپس تمامی حاضران با پیامبر(ص) بیعت کردند. اما در ملاقات دیگری پیش از بازگشت به یثرب، پیمان خود را ارتقا داده و با پیامبر(ص) «پیمان جهاد» بستند تا درراه هدفهای پیامبر اسلام(ص) دربرابر «هر دشمنی گو سیاه یا سرخ» ایستادگی و نبرد کنند. چنین بود که نومسلمانان یثرب به لقب «انصار» مفتخر شدند. این پیمان در شب 13ذیحجه منعقد شد، درست سه ماه پیش از هجرت محمد(ص) به یثرب.
سرفصل تاریخی هجرت
در واکنش به پیمان جدید پیامبر(ص)، سران قریش در شورای قبایل (دارالندوة ) توافق نهایی کردند تا از هر قبیله یک جوان شجاع معین کنند که یک باره و دست جمعی با شمشیر های برهنه بر محمد(ص) هجوم برند به صورتی که مسئولیت خونش میان قبایل مختلف تقسیم شود و بنی هاشم نتواند از قبیله معینی خونخواهی کنند. پیامبر(ص) از این نقشه با خبر شد و تصمیم گرفت در اولین فرصت، عازم هجرت به یثرب شود. برای کور کردن دیدبانهای دشمن، محمد(ص) تصمیم گرفت که در شب موعود، علی(ع) در بستر آن حضرت بخوابد تا دشمن بپندارد که صید دردسترس است و چندان به کوچه ها و معابر حساس نباشد.
با این طرح، پیامبر(ص) به هنگام، تا خانه ابوبکر رفت و سپس به اتفاق او از شهر خارج شده و تا فراهم شدن نیازهای مسافرت در غاری مستقر شدند تا وقتی که دومهاجر، همراه ساربان و راهنما کاروان کوچکی تشکیل داده و پس از چند روز راه، به آبادی «قبا» در حومه مدینه رسیدند.
از آن روز، دو شنبه 8ربیع الاول سال یکم هجری، تا رسیدن کاروان علی(ع) که خاندان پیامبر(ص) را می آورد، در قبا توقف کردند تا که روزجمعه 12ربیع الاول، در میان استقبال پرشور مردمان منتظر، به شهر یثرب وارد شدند.
هجرت و تربیت کلان نیروها
ازآغاز، گرویدن و ایمان به اسلام و پیامبر(ص) به باور و اقناع فکری محدود نمی ماند، مثلا باور و اعتراف به این که خدایی هست و رسولانش برحقند و...
ایمان مؤمنان همواره در عملشان محک می خورد و طی عمل مستمر دینی و مبارزاتی، مشخصات اولیه و ناپسند اشخاص تغییر کرده و با فضایل ارجمند جایگزین می شود. نیروها و خصال ارجمند مؤمنان و مجاهدان که همگان را جذب می کند و احترام بر می انگیزد، ارثی نیست و همیشه در وجودشان نبوده است بلکه این مؤمنان مجاهد درجریان عمل و مبارزه انقلابی، دستخوش تغییرات تکاملی شده اند تا که اینک چنین مهربان و مردم دوست، فعال و فداکار، راستگو و باصداقت و شجاع شده اند به حدی که حتی دشمن و دژخیمانش هم اعتراف دارند و بیم می کنند.
در تاریخ اسلام، کم نبودند بردگان و له شدگان که طبق همین قانون به چهره هایی قهرمان و سازش ناپذیر تبدیل شدند، بدان حد که مشکل باور می شد که اینان همان بردگان خرد شده و محرمان ذلیل و بی امید هستند که چنین دگرگون شده اند. حال اگر در همین تاریخ اسلام دقت کنیم، به راحتی در می یابیم که بیشترین بازده دوران نبوت محمدی(ص) پس از هجرت به مدینه محقق شد. پیامبر(ص) طی 13سال کار و مبارزه در مکه، حاصلش همان جمع مهاجران بود که از مکه به مدینه آمدند: حدود 150مرد و شمار بسیار کمتری زن مؤمن و مهاجر. اما پیامبر(ص) در مدینه توانست مردمان را در مقیاسی بسا سریعتر و وسیعتر دگرگون کند تا به حدی که -برای مثال- در جنگ دشوار تبوک، بیست هزار مجاهد داوطلب به همراه داشت و در حج آخرین، «حجة الوداع»، چند صدهزار گرونده را گرد هم آورد. استخوان بندی نیروهایی که از ایران تا مصر را طی 15-10سال تسخیر کردند، یا کسانی که پیرامون علی(ع) در دوران خلافت آن حضرت حلقه می زدند، بیشتر از صحابه یی تشکیل می شد که سابقه بلندی در عصر پیامبر(ص) نداشتند.
بی شک، پیامبر(ص) از اول ورودش به مدینه، پیامبر صلح و برادری بود و با دعوت و تعالیم او بود که جنگ یک صد ساله در این شهر خاموش شد و جای خویش را به برادری عقیدتی و همرزمی داد. اما نباید غافل بود که همین دستاورد تثبیت نمی شد مگر با تغییر و تکامل اندیشه و خوی و خصال مردمان . همین است که تفاوت هجرت با فرار یا کوچ کردن را مشخص می کند. هجرت، با مکتب و آرمان و با مبارزه و پیگیری اهداف مبارزاتی تعریف می شود.
آن «هجرت» که در اسلام آمده و در قرآن بحث می شود، امری عمیقاً عقیدتی و از الزامات مبارزه است و بسیار متفاوت است با آنچه درفرهنگ معمول مهاجرت نامیده می شود و چه بسا با مضمون فرار از سختیها و جنگ و مبارزه هم باشد. اما هجرت درفرهنگ اسلام یک نهاد انقلابی است، خودسری بر نمی تابد و مشروط است به سازمان و راهبری مبارزه. در بسیاری از متون دینی، هجرت نکردن یا ترک هجرت و بازگشت به سرزمین مادری، مانند ترک جهاد و یا فرار از رو در رویی با دشمن است و از «گناهان کبیره» شمرده می شود.
ترانه دختران مدینه دراستقبال از موکب پیامبر
طَلَعَ البدرعلینا من ثَنیّات الوَداع
ماه تابان بر ما از کوچه باغهای دروازه مدینه پدیدار شد
وَجَبَ الشکر عَلینا ما دَعَالله داعٍ
بایستی شکر خدا را در مقابل آن کس که ما را به سوی خدا فراخواند به جای بیاوریم
أنتَ یا مرسَل حَقٍّا جئتَ بالأمرالمطاع
تو ای فرستاده برحق، فرمان واجب الاطاعه خداوند را آورده ای
جئتَنا تَسعی روَیدًا مَرحَبا یا خَیرَ ساعٍ
به نزد ما آمده ای با گامهایی بلند و استوار، خوش آمده ای ای بهترین کوشنده
یا نَبیٍّا من ضیاه أَشرَقَت کلّ البقاع
ای پیامبری که از پرتو او تمامی سرزمینها روشن شده است.
* دراسناد تاریخی آمده که دختران مدینه با این آواز، به پیشواز آن سرچشمه خروشان عشق و معرفت رفتند و حبیب خدا دستار (عمامه) خود را به آنان هدیه کرد.
قطع روابط و مسئولیت برادری
این اصل را مد نظر بگیریم که در مرام اسلام، روابط میان برادران عقیدتی و مبارزاتی، روابط مسئولانه یی است که در آیات متعدد قرآن مطرح شده است. برای نمونه، در قرآن می خوانیم که: «المؤمنون والمؤمنات بعضهم اولیاء بعض» (مؤمنان از زن و مرد، هرکدامشان «ولی»، یعنی دوست و سرپرست یکدیگرند) 2.
حال توجه کنیم که بازهم قرآن می آموزد: «همانا کسانی که ایمان آورده و هجرت کردند و با مال و جان خویش جهاد نمودند، اینان هرکدام «ولی»، یعنی دوست و سرپرست یکدیگرند اما کسانی که ایمان آورده لیکن هجرت نکردند، شما هیچ گونه «ولایت»، دوستی و سرپرستی نسبت به آنان ندارید تا وقتی که هجرت کنند. و چنانچه از شما در امر دین یاری خواستند، یاریشان بکنید مگر بر ضد کسانی که -هرچند مسلمان نیستند اما- میان شما و آنان پیمان صلح ودوستی منعقد است» 3.
مطابق بیان صریح این آیه، هرچند که مسلمانان بی هجرت، مسلمان و اهل ایمان شمرده می شوند اما در حیطه مسئولیت و تعهد مؤمنان و مجاهدان نیستند، بلکه نسبت به غیر مسلمین هم پیمان، مرتبتی نازلتر دارند. مؤمنان حق ندارند به بهای آزردن یا پایمال کردن حقوق مردمان هم پیمان، چنان مسلمانان بی حال و فراری از هجرت را یاری کنند.
این که مسلمانان به اتفاق و اجماع، «هجرت» پیامبر(ص) را مبدأ تاریخ اسلامی مقرر کردند، به خاطر تأکید اسلام بر ارزشها و فریضه هجرت بود. رعایت این تاریخ به زمان پیامبر(ص) بر می گردد. هرچند آن وقت به صدور فرمانی رسمی نینجامید تا آن که چنین نیازی در کارهای مسلمانان جدی شد و در سال 16هجری و زمان خلافت عمر بن خطاب، خلیفه دوم راشدین، به طور رسمی این مبدأ تاریخ، اعلام و پای همه معاهدات و سندهای رسمی قید می شد.
