25مهر 1368 – 17اکتبر: درگذشت استاد مرتضی حنانه، استاد بزرگ موسيقی ايرانی

استاد مرتضی حنانه،‌ استاد بزرگ موسیقی ایرانی

روز 25مهر سال 1368 استاد مرتضى حنانه در گذشت. استاد مرتضى حنانه در 11 اسفند سال 1301 در خانواده يى فرهيخته زاده شد. پدرش از خدمتگزاران به علم و هنر ايران بود. مرتضى حنانه پس از تحصيل در هنرستان موسيقى به عنوان بهترين نوازنده سلوى اركستر سمفونيك تهران شناخته شد. حنانه در سالهاى بعد، در انستيتوى موسيقى واتيكان در زمينه هاى گوناگون ازجمله آهنگسازى و هارمونى، به تحصيل پرداخت. حنانه در سال1340، به ايران بازگشت و در سال 1341 يك اركستر سمفونيك به نام اركستر بزرگ فارابى، براى اجراى آهنگهاى ايرانى در راديو تشكيل داد. بانوى بزرگ آواز ايران، مرضيه نيز در زمره نادر خوانندگانى بود كه استاد حنانه چندين ترانه زيبا را ضبط و اجرا كرد. از استاد حنانه آثارى به جاى مانده كه برخى از آنها عبارتند از”سوئيت شهر مرجان“، ”كاپريس براى پيانو و اركستر“، ”خواب يك شيطان كوچك“، ”قطعه يى براى پيانو سلو براى نيما يوشيج“، ”صبر و ظفر“ براى اركستر مجلسى با پيانو و هارپ، و دهها ترانه و آثار ديگر. يكى از آثار استاد حنانه، سرود ”ايران ميهن شهيدان“ است كه آن را شخصاً تنظيم، اجرا و ضبط نمود و به سازمان مجاهدين خلق ايران هديه داد. سرانجام دفتر زندگى اين هنرمند برجسته در نيمه شب 25مهرماه سال 1368، به دنبال يك بيمارى كوتاه، و ممانعت رژيم آخوندها از خروج او از ايران براى معالجه، بسته شد. يادش گرامى باد.

*************************

«هنگامى كه از ايتاليا به ايران آمدم، زياد فكر كردم. حال زمانى بود كه آن دانشى كه آرزويش را داشتم به دست آورده بودم و فقط مانده بود تصميم بگيرم با آن دانش چه كار كنم و چه نوع از موسيقى را ارائه دهم.
اول گفتم «دوده كافونيك» كار كنم. ولى اين چه معنايى داشت؟ با خودم گفتم اگر خيلى خوب بنويسم، تازه بهتر از «شوتنبرگ» كه نمى توانم بنويسم، او صاحب مكتب به شمار مى رود و مكتبش يكى از بزرگترينهاى آلمان است كه همه جهان آن را پذيرفته اند. ولى اگر كار من را يك ايرانى گوش كند چه خواهد گفت؟ مى گويد اين كار اگر هم خيلى با ارزش باشد، باز هم ربطى به ايران ندارد و چيزى به فرهنگ غرب افزوده است. درحالى كه ما مى خواهيم آهنگسازان ايرانى با آثارى كه ارزش دارند، به فرهنگ كشورشان چيزى بيفزايند».
شادروان مرتضى حنانه، پس از بازگشت به ايران
شادروان مرتضى حنانه ازجمله موسيقيدانان نوآور و انديشمندى بود كه با خلاقيتهاى خود سهمى ارزنده در بنيانگذارى موسيقى علمى در ايران دارد.
حنانه در سال1301 در تهران متولد شد و از كودكى، زمانى كه بيش از 8-9سال نداشت، به موسيقى روى آورد. و با نواختن نى به عضويت گروه پيشاهنگان جوان پيوست.
سپس به هنرستان عالى موسيقى رفت و زير نظر غلامحسين مين باشيان به فراگيرى اصول نظرى و عملى موسيقى غربى پرداخت. او به طور همزمان فلوت و هورن را نزد استادان وقت آموخت.
او مدتى زير نظر استاد پرويز محمود آموزش ديد و عضو اركستر سمفونيك تهران، كه رهبريش با پرويز محمود بود، در آمد. بعد از چند سال، حنانه رهبرى اركستر را به عهده گرفت.
استعداد سرشار حنانه به حدى بود كه وقتی در سال 1332 در جشن هزاره بوعلى سينا آثارش را با همسرايى و اركستر سمفونيك عرضه كرد، سفير ايتاليا به او بورسيه هنرى تحصيل در ايتاليا را داد و حنانه براى تكميل تحصيلات خود به كنسرواتور واتيكان عزيمت كرد.
حنانه در ايتاليا روى موسيقى فيلم مطالعات گسترده يى كرد و در سالهاى بعد، پس از بازگشت به ايران، آثار بسيار ارزنده يى چون موزيك فيلم «هزار دستان» را خلق كرد.
شادروان حنانه هم چنين در زمينه ترجمه متون فيلمهاى ايتاليايى فعال بود و بسيارى از فيلمهاى ايتاليايى آن دوره را ترجمه كرده است.
حنانه موسيقيدانى برجسته و خلاق بود كه سوداى نوآورى در موسيقى ايران و استفاده از ابزار و آلات موسيقى غربى را در سر داشت. با وجود اين، دلش براى ايران و فرهنگ ايران مى تپيد و همواره آرزو مى كرد كه در ميهنى با فرهنگى شكفته و نو زندگى كند.
شادروان حنانه از موسيقيدانانى بود كه پس از پيروزى انقلاب با همكارى با نهاد ترانه و سرود سازمان مجاهدين خلق، چند سرود از مجموعه سرودهاى سازمان را تنظيم كرد. سرود زيباى ميهن شهيدان از آثار زيبا و ماندنى استاد حنانه است كه در كارنامه هنرى او جايگاه ويژه يى دارد. حنانه پس از انقلاب بيشتر اوقات خود را به پژوهش درباره موسيقى كهن ايران اختصاص داد و عاقبت در 24مهر 1368 بر اثر سكته قلبى جهان را بدرود گفت.